انواع شتابدهنده

انواع شتابدهنده:

با شکل‌گیری اکوسیستم استارتاپی و ظهور شتابدهنده‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری، توجه نیروهای جوان و صاحب ایده به این مراکز جلب شد، به طوری که انواع شتاب دهنده ها شکل گرفتند و در حال حاضر، تیم‌های استارتاپی می‌توانند با توجه به نوع فعالیت و نیاز خود، انواع متفاوتی از شتاب دهنده‌ها را برای انتخاب داشته باشند.

انواع شتاب دهنده استارتاپ را می‌توان با توجه به نوع عملکرد آنها و همینطور حوزه فعالیت‌شان تقسیم‌بندی کرد. البته این تقسیم‌بندی به معنای کشیدن مرز بین این مفاهیم نیست؛ به طوری که یک شتاب دهنده عمومی می‌تواند یک شتابدهنده شرکتی نیز باشد.

از زمان تأسیس شتاب دهنده‌‌ای مانند وای کامبینیتور در سال 2005 تاکنون شتاب دهنده‌های زیادی در سطح جهان شکل گرفتند، برخی از آنها در حوزه خاصی فعالیت می‌کنند و برخی دیگر به عنوان یک شتاب دهنده عمومی فعال بوده و در حوزه‌های متعددی تیم می‌پذیرند. از سوی دیگر برخی از شتاب دهنده‌ها به عنوان یک شتاب دهنده شرکتی عمل می‌کنند و برخی دیگر به صورت شتاب دهنده محض در حال فعالیت هستند.

به طور کلی می‌توان انواع شتاب دهنده ها را با توجه به نوع عملکرد و حوزه فعالیت‌شان به 4 شاخه تقسیم کرد که در ادامه هر یک از آنها را معرفی خواهیم کرد.

• شتاب دهنده عمومی

شتاب دهنده‌ها را می‌توان به لحاظ اینکه در حوزه‌های تخصصی فعالیت‌کنند یا محدودیتی در پذیرش استارتاپ‌های فعال در حوزه‌های متنوع ندارند، به شتابدهنده‌های عمومی و خصوصی تقسیم‌بندی کرد.

یک شتاب دهنده عمومی بدون اینکه تمرکز بر حوزه خاصی داشته باشد، به صورت عمومی همه تیم‌های متقاضی را مورد بررسی قرار داده و خدمات خود را به آنها ارائه دهد.

به طور کلی شتاب دهنده عمومی بر حوزه‌های خاصی تأکید ندارد و اگر تیم‌های استارتاپی شرایط ورود به مراکز شتابدهی را داشته باشند، می‌توانند برای این مراکز درخواست خود را بفرستند. البته مهم است که بدانیم شرایط ورود به یک شتاب دهنده چیست و چه زمانی برای این کار مناسب است.

• شتاب دهنده تخصصی

اگر بخواهیم انواع شتاب دهنده را از نظر زمینه فعالیت آنها دسته‌بندی کنیم، در کنار دسته عمومی باید از نوع دیگری به نام شتاب دهنده خصوصی نام ببریم. این نوع شتابدهنده همانطور که از نام آن پیداست، تنها استارتاپ‌هایی را پذیرش می‌کند که در حوزه خاصی فعالیت داشته باشند.

شتابدهنده‌های خصوصی با انتخاب یک حوزه خاص مانند سلامت، انرژی، محیط زیست و …. رویکرد متمرکزتری را نسبت به شتاب دهنده‌های عمومی در پیش می‌گیرند و به طور خاص در یک زمینه مشخص فعالیت می‌کنند.

عموما از میان انواع شتاب دهنده ، نوع اول بیشتر در اکوسیستم‌های استارتاپی تازه شکل گرفته ایجاد می‌شود و به مرور که این اکوسیستم گسترده‌تر می‌شود، طبعا شتابدهنده‌های خصوصی با محوریت حوزه‌های مشخص‌تری شکل خواهند گرفت.

• شتاب دهنده سازمانی

شتاب دهنده ها را می‌توان از نظر نوع عملکردی که دارند نیز دسته‌بندی کرد. طبق این دسته‌بندی می‌توانیم قائل به شتاب دهنده سازمانی یا شرکتی (corporative) در مقابل شتاب‌دهنده در مفهوم کلی آن باشیم. به طور کلی مراکز شتابدهی وظیفه کمک به استارتاپ‌ها را بر عهده دارند؛ اما برخی از سازمان‌ها نیز وارد این فرایند شده و در حوزه‌های مورد نظر خود یک شتاب دهنده راه‌اندازی می‌کنند.

در میان انواع شتاب دهنده استارتاپ ، شتابدهنده‌های سازمانی وابسته و یا متعلق به یک شرکت بزرگ‌تر هستند. البته برخی از سازمان‌ها برای انجام فرایند شتابدهی به صورت جداگانه یک شتابدهنده راه‌اندازی نمی‌کنند؛ بلکه این فرایند را از طریق همکاری با یک شتاب دهنده دیگر انجام می‌دهند که به این فرایند همکاری سازمانی گفته می‌شود.

شتاب دهنده تریگ آپ در راستای انجام مسئولیت‌های خود بخشی به نام همکاری سازمانی ایجاد کرده است که شرکت‌ها و سازمان‌های نوآور می‌توانند از طریق همکاری با تریگ آپ، در فرایند رشد و شتابدهی استارتاپ‌های مورد نظر خود سهیم شوند.

• شتاب دهنده آنلاین

با پیشرفت فناوری دیجیتال و قوت گرفتن ارتباطات در فضای آنلاین، دسته دیگری به انواع شتاب دهنده اضافه شده است. شتاب دهنده آنلاین خصوصا طی دو سال اخیر که همه‌گیری ویروس کرونا بر ضرورت ارتباطات دیجیتالی تأکید می‌کند، به عنوان یکی از گزینه‌های قابل توجه در فرایند شتابدهی مطرح شده است.

همانطور که در مقاله آشنایی با خدمات شتاب دهنده ها گفتیم، طیف گسترده‌ای از سرمایه نقدی تا منتورینگ و فضای کار اشتراکی را می‌توان در لیست این خدمات قرار داد. در شتابدهنده‌های آنلاین طبیعتا ارائه فضای کار فیزیکی حذف خواهد شد، اما سایر خدمات به قوت خود باقی هستند و ارتباطات مرکز شتابدهی با استارتاپ‌ها روی یک بستر مجازی اتفاق خواهد افتاد.

از بین انواع شتاب دهنده ، شتابدهنده‌های آنلاین از این نظر که فرصتی برابر را برای تمام تیم‌های استارتاپی فراهم می‌کنند، جایگاه ویژه‌ای دارند. تریگ آپ به عنوان یکی از مراکز شتابدهی ایران در حال راه‌اندازی شتابدهنده آنلاین خود است تا فرصت برابری را برای تمام نیروهای جوان و باانگیزه کشور فراهم کند.

چه زمانی باید وارد شتابدهنده شویم؟!

شرایط ورود به شتاب دهنده یکی از نکات مهمی است که ممکن است برخی از استارتاپ‌ها اطلاعات کاملی نسبت به آن نداشته باشند. از سوی دیگر یکی از سؤالات و چالش‌هایی که بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها با آن روبه‌رو هستند، تصمیم‌گیری برای ورود به یک شتاب دهنده است.

تیم‌های استارتاپی که در آغاز راه هستند، عموما برای ورود به شتاب دهنده‌ها تمایل نشان می‌دهند، این در حالی است که قبل از هر چیز باید درباره ماهیت یک شتاب دهنده و خدماتی که ارائه می‌دهد، اطلاعات کافی به دست بیاورند. از آنجایی که برای شرکت در برنامه‌های شتابدهی باید بخشی از سهام خود را در اختیارشان قرار داد، آشنایی با نحوه فعالیت یک شتاب دهنده و خدماتی که ارائه می‌دهد، از اهمیت خاصی برخوردار است.

بهتر است قبل از هر چیز اشاره‌ای به تعریف مراکز شتابدهی داشته باشیم. شتاب دهنده استارتاپ مکانی است که برای کمک به استارتاپ‌ها اختصاص داده شده است. این مراکز از طریق ارائه خدمات متنوع، باعث رشد، توسعه و مقیاس‌پذیری کسب‌وکارهای نوپا خواهند شد.

آیا کسب‌وکار شما آماده ورود به شتاب دهنده است؟

شرایط ورود به شتاب دهنده برای استارتاپ‌ها تقریبا یکسان است و اکثر شتابدهنده‌ها علیرغم تفاوت‌هایی که ممکن است با یکدیگر داشته باشند، در شرایط شتابدهی تقریبا یکسان عمل می‌کنند. عموما داشتن تیم، رسیدن به محصول اولیه قابل پذیرش، کوچبل بودن و … از جمله مهم‌ترین شرایطی است که برای ورود به یک شتاب دهنده باید در نظر داشته باشیم.

از این نظر به استارتاپ‌ها توصیه می‌شود که قبل از تصمیم‌گیری برای ورود به یک شتاب دهنده، سؤالات زیر را از خود بپرسند:

آیا به محصول اولیه قابل پذیرش رسیده‌اید؟

یکی از نکات مهمی که برای ورود به شتاب دهنده ها باید مد نظر قرار داد، داشتن کمینه محصول یا همان mvp است. شتاب دهنده‌ها روی تیم‌های استارتاپی سرمایه‌گذاری می‌کنند که به حداقل محصول رسیده باشند و بتوانند ایده خود را در قالب یک محصول کمینه قابل پذیرش ارائه دهند.

بنابراین قبل از اینکه برای ورود به یک شتاب دهنده درخواست دهید، در نظر داشته باشید که صرف داشتن یک ایده، جایی در مراکز شتابدهی نخواهید داشت. اگر صرفا ایده خود را در دست دارید و هنوز به محصول نرسیده‌اید، شاید ورود به مراکز رشد برای‌تان مناسب‌تر باشد.

آیا یک تیم پای کار و منسجم دارید؟

آن چیزی که یک تیم استارتاپی را به موفقیت می‌رساند، تنها ایده یا سرمایه نیست؛ بله داشتن یک تیم منسجم و پای کار اهمیت بیشتری دارد. در شرایط ورود به یک شتاب دهنده حتما باید به کامل بودن تیم‌تان توجه داشته باشید، چراکه مراکز شتابدهی روی افراد تیم شما سرمایه‌گذاری خواهند کرد.

برای ورود به یک شتاب دهنده حتما نباید تمام بخش‌های تیم کامل باشد، اما حضور افراد متخصص و کلیدی ضروری است، مثلا حتما باید نیروی مارکتینگ و فنی را در تیم خود داشته باشید.

آیا برای منتورشیپ تخصصی آماده هستید؟

یکی از نشانه‌هایی که مشخص می‌کند یک تیم استارتاپی شرایط ورود به شتاب دهنده را دارد یا خیر، آمادگی آن تیم برای دریافت خدمات منتورشیپ است. یعنی خدمات مشاوره‌ای تخصصی که برای رفع چالش‌ها و مشکلات کارآمد هستند. برای ورود به یک شتاب دهنده باید آماده دریافت آموزش‌ها و مشاوره‌های تخصصی بود.

کسب‌وکار شما باید به حدی از بلوغ رسیده باشد که با چالش‌های جدی روبه‌رو شده باشید و بتوانید سؤالات تخصصی را در حوزه کاری خود مطرح کنید و از خدمات منتورهایی که شتاب دهنده ها ارائه می‌دهند، بهره‌مند شوید.

چه ارزشی را به جامعه ارائه می‌دهید؟

درست است که در مرحله ورود به شتاب دهنده هنوز محصول شما آماده نیست، اما باید مشخص باشد که استارتاپ شما قرار است چه ارزشی را ایجاد کند. مراکز شتابدهی علاوه بر اینکه به محصول شما و تیم‌تان توجه می‌کنند، باید متوجه این نکته هم بشوند که محصول و خدمت شما قرار است چه مشکلی از مردم را برطرف کرده و چه ارزشی را ایجاد کند.

مزیت رقابتی شما چیست؟

یکی دیگر از شرایط ورود به شتاب دهنده داشتن مزیت رقابتی است. در دنیای امروز که کسب‌وکارهای نوپا در حال شکل‌گیری هستند، نشان دادن مزیت رقابتی به سرمایه‌گذاران از اهمیت خاصی برخوردار است.

شتاب دهنده‌ها به دنبال فهمیدن این نکته هستند که استارتاپ شما چه مزیت رقابتی را نسبت به سایر رقبا ایجاد کرده است، بنابراین باید بتوانید مزیت رقابتی خود را در حد یک یا دو جمله توصیف کنید.

تا چه اندازه کوچبل هستید؟

در شرایط ورود به شتاب دهنده یک سؤال را صادقانه پاسخ دهید: آیا به نظرات تیم شتابدهی، متخصصان و منتورها در مورد تجارت، محصول و رشد کسب‌وکار خود توجه می‌کنید یا خیر؟

از آنجایی که یکی از خدمات شاخص شتابدهنده‌ها منتورینگ و کوچینگ است، مشاوره‌پذیر بوده و کوچبل بودن (coachable) یکی از نکات مهمی است که برای پذیرش یک تیم استارتاپی مورد توجه خواهند داد.

آیا تحقیقات بازار را انجام داده‌اید؟

برای ورود به یک شتاب دهنده باید تحقیقات نسبتا کاملی نسبت به بازار انجام داده و سه بخش معروف به TAM،  SAM و SOM را مشخص کرده باشید.

از جمله شرایط ورود به شتاب دهنده ها مشخص کردن سهم از بازار است، یعنی باید بخشی از بازار را که به عنوان بازار هدف شما است، مشخص کرده باشید.

استارتاپ شما تا چه اندازه مقیاس‌پذیر است؟

اگرچه شتاب دهنده ها روی کسب‌وکارهای کوچک سرمایه‌گذاری می‌کنند، اما یکی از شرایطی که برای ورود به شتاب دهنده در نظر می‌گیرند، مقیاس‌پذیر بودن آن کسب‌وکار است. یعنی بازار بالقوه یک استارتاپ باید پتانسیل آن را داشته باشد که در مقیاس‌های بزرگ‌تری رشد کند.

به همین دلیل نیز یکی دیگر از نکات مهمی که برای شرایط ورود به شتاب دهنده در نظر گرفته می‌شود مقیاس‌پذیر بودن آن است. باید بتوانید به سرمایه‌گذاران نشان دهید که بازاری که در آن فعالیت می‌کند به اندازه کافی بزرگ است تا کسب‌وکار شما در مقیاس بزرگ‌تری رشد کرده و سرمایه بیشتری جذب کند.

آشنایی با شرایط ورود به شتاب دهنده به استارتاپ‌ها کمک می‌کند تا تصمیم درست‌تری را برای آغاز فعالیت خود اتخاذ کنند. ممکن است یک استارتاپ بعد از بررسی‌های لازم تصمیم بگیرد و در ازای دادن بخشی از سهام خود وارد یک شتابدهنده شود و در مقابل، استارتاپی دیگر تصمیم بگیرد که در یک فضای اشتراکی مشغول شده و به صورت بوت‌استرپ کار کند. تمام این تصمیم‌ها منوط به درک شرایط ورود به یک شتاب دهنده است.